Παναγιώτης Σεντώνας
Πρόεδρος ΔΣ Οργανισμού Νεολαίας
Δείτε τους ρυθμούς προόδου στην τεχνητή νοημοσύνη, τη ρομποτική, τη βιοιατρική, το Internet of Things. Η τεχνολογία άνοιξε νέους δρόμους. Tο ποιους και το πώς πρέπει να τους ακολουθήσουμε είναι ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της γενιάς μας.
Ο κόσμος της εργασίας μετασχηματίζεται ραγδαία. Η περίοδος που κάποιος διένυε 30 ή 40 χρόνια καριέρας σε μια θέση εργασίας έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, με τον μέσο χρόνο παραμονής σε μια θέση εργασίας να μειώνεται στα 4,2 χρόνια. Η αυτοματοποίηση θα καταργήσει ένα σημαντικό ποσοστό των θέσεων εργασίας και θα δημιουργήσει παράλληλα καινούριες με πρωτόγνωρο περιεχόμενο. Οι επί του θέματος ερευνητές αναφέρουν ότι το 65% των θέσεων εργασίας των παιδιών που είναι σήμερα στο δημοτικό δεν υπάρχουν.
Ένα από τα κρίσιμα ερωτήματα που τίθενται είναι το ποιες δεξιότητες είναι απαραίτητες στους νέους για να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις. Και η εικόνα του κόσμου που αναδύεται δείχνει και την κατεύθυνση. Χρειάζεται ένας αναπτυξιακός τρόπος σκέψης, η πίστη δηλαδή ότι ο άνθρωπος μπορεί να καλλιεργήσει και να αναπτύξει τις ικανότητές του και συνεπώς ότι τις προοπτικές του τις καθορίζει η ίδια η προσπάθειά του. Είναι αναγκαία η κριτική και αναλυτική σκέψη. Δηλαδή η μη παθητική πρόσληψη και αναπαραγωγή της πληροφορίας αλλά ο στοχασμός, η αμφισβήτηση, η αναζήτηση διαφορετικών απαντήσεων. Κρίσιμη δεξιότητα είναι οπωσδήποτε και η δημιουργικότητα, η δυνατότητά μας δηλαδή για παραγωγή νέων ιδεών που οδηγούν σε κάτι καινούριο, το οποίο θα παρέχει αξία στο άτομο και στην κοινωνία. Μαζί με αυτά πρέπει να προσθέσουμε και την «ευκινησία μάθησης», την ικανότητα για διεύρυνση των γνώσεων και των δεξιοτήτων μας (Learnability), αλλά και τη διάθεση για καινοτομία.
Ένα δεύτερο ερώτημα είναι το ποια παιδεία θέτει τα θεμέλια γι’ αυτές τις δεξιότητες. Στη δική μου αντίληψη χρειάζονται τρία πράγματα: Πρώτον, μια καλή εκπαίδευση στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής, των μαθηματικών και των τεχνών (STEΑM), για να έχουμε τα εφόδια να χειριστούμε σωστά τον αυτοματισμό. Ο κίνδυνος αυτοματοποίησης αναμένεται να είναι χαμηλότερος για νέους εργαζόμενους με ισχυρές δεξιότητες σε αυτούς τους τομείς, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΟΟΣΑ. Δεύτερο και εξίσου σημαντικό, είναι η ανθρωπιστική παιδεία. Γιατί είναι αυτή που θα καλλιεργήσει τις αξίες και τον χαρακτήρα, την ταυτότητά μας. Οπότε έχουμε ανάγκη τον γλωσσικό γραμματισμό γιατί όπως αναφέρει και ο Βιτγκενστάιν τα όρια της σκέψης είναι τα όρια της γλώσσας μας. Θέλουμε και τη γνώση της ιστορίας για να μας θυμίζει πόσες θυσίες έγιναν για τη δημοκρατία αλλά και πόση σκληρή δουλειά απαιτείται για να συνεχίσουμε να την έχουμε στο μέλλον.
Όπως και τη λογοτεχνία, αφού μέσα από τον Καζαντζάκη γνωρίζουμε τη φωτεινή αλλά και τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης μας κατάστασης. Ενώ ο Σωκράτης, η φιλοσοφία δηλαδή, μας εξαναγκάζει να εξετάσουμε πριν και πάνω από όλα τη δική μας θέση και οπτική για τα πράγματα. Τρίτον χρειάζεται ένα νέο πλαίσιο που θα κάνει τη μάθηση βίωμα, αλλά και θα αναδεικνύει αυτό το κάτι του κάθε μαθητή, που είναι μοναδικό, ξεχωριστό και ανεπανάληπτο, δηλαδή το ταλέντο του, το χάρισμά του, τη μοναδικότητά του.
Βασικό στοιχείο της συνταγής για την πρόοδο είναι η αντίληψη των αλλαγών που συντελούνται και η ικανότητα αντίδρασης στον κατάλληλο χρόνο. Οι προκλήσεις είναι μπροστά μας και η δράση είναι μονόδρομος.