Τα επόμενα χρόνια προβλέπεται ότι θα είναι δύσκολα και είναι ύψιστης σημασίας η διατήρηση των δημοσιονομικών αποθεμάτων, υπογραμμίζει σε συνέντευξη, που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today, ο Regional Managing Partner & Head of Tax Services της Baker Tilly Klitou and Partners Ltd, Σάββας Μ. Κλείτου.
Όπως επισημαίνει ο κ. Κλείτου, «ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης θα μειωθεί, ενώ παραμένει ερώτημα αν θα έχουμε ύφεση, δηλαδή αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης και μείωση της παραγωγής, ως αποτέλεσμα της αναμενόμενης αύξησης των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό». Ακολούθως σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι «η συνεχιζόμενη ποσοτική χαλάρωση των περασμένων ετών δημιούργησε μεγάλες πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες μέχρι πρότινος κρύβονταν κάτω από το χαλί».
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας;
Ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης σίγουρα θα μειωθεί, ενώ παραμένει το ερώτημα αν θα έχουμε ύφεση, δηλαδή αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης και μείωση της παραγωγής, ως αποτέλεσμα της αναμενόμενης αύξησης των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό.
Επίσης, παρατηρήσαμε τη μεγάλη πτώση της Κύπρου στην κατάταξη ανταγωνιστικότητας του IMD σχετικά με τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά́, τον πληθωρισμό, καθώς και τις αδυναμίες στην εφαρμογή́ του ψηφιακού́ μετασχηματισμού́ και της τεχνολογικής υποδομής.
Τα επόμενα χρόνια προβλέπεται ότι θα είναι δύσκολα και είναι υψίστης σημασίας η διατήρηση των δημοσιονομικών αποθεμάτων. Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θεωρείται ως αναπόσπαστο μέρος της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας.
Επίσης πρέπει να επιδιωχθεί η προσέλκυση και η ανάπτυξη ιδιωτικών επενδύσεων, οι οποίες θα αυξήσουν τα εισοδήματα και θα αντιμετωπίσουν μεσοπρόθεσμα το θέμα του πληθωρισμού μέσω της αύξησης των εισοδημάτων και της παραγωγής.
Ποιοι τομείς έχουν πληγεί περισσότερο από τις εξελίξεις που σημειώνονται διεθνώς;
H κύρια εξάρτηση της κυπριακής οικονομίας στη Ρωσία είναι στις εξαγωγές υπηρεσιών.
Σίγουρα οι δυο τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο είναι αυτοί που είχαν περισσότερη εξάρτηση από την ουκρανική και ρωσική αγορά, δηλαδή ο τουρισμός (το 2021, 27% των αφίξεων τουριστών ήρθε από τη Ρωσία και 5% από την Ουκρανία) και ο τομέας επαγγελματικών υπηρεσιών.
Η εξάρτηση σε συγκεκριμένες αγορές πάντα είναι επικίνδυνη εξαιτίας του γεγονότος ότι εξωτερικοί παράγοντες (π.Χ. Πόλεμος στην Ουκρανία) μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικά κενά.
Το στρατηγικό μοντέλο και στους δυο αυτούς τομείς πρέπει να συμπεριλαμβάνει υγιή πολυμορφία πελατών από διάφορες χώρες.
Η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός που έχει προκύψει ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία έχουν αναδείξει ακόμη πιο έντονα την επιτακτική ανάγκη για την περαιτέρω εξερεύνηση και προώθηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας για την επίτευξη της ενεργειακής ασφάλειας και στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ και τον περιορισμό της τιμής των ενεργειακών προϊόντων. Το 2020 η εξάρτηση της Κύπρου από τις εισαγωγές ενέργειας ήταν 93,1% των συνολικών ενεργειακών αναγκών.
Ποιες σημαντικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να ολοκληρωθούν το αμέσως επόμενο διάστημα;
Οι μεταρρυθμίσεις είναι μονόδρομος για το μέλλον της Κύπρου. Τους τελευταίους μήνες το κράτος έχει προχωρήσει με τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κάτι το οποίο θα αναβαθμίσει την ποιότητα των υπηρεσιών και θα βοηθήσει θεωρητικά στη μείωση των δαπανών.
Μια άλλη ανάγκη είναι η μεταρρύθμιση της Δικαστικής Εξουσίας, όπου οι χρονοβόρες διαδικασίες πλήττουν την αξιοπιστία του Θεσμού και ταυτόχρονα δημιουργούν αρκετές στρεβλώσεις. Είναι επίσης σημαντικό να αποκατασταθεί το κύρος του Θεσμού, καθώς η Κύπρος πρέπει να αντιμετωπίσει τη διαφθορά. Είναι με ευχαρίστηση που είδαμε την τροποποίηση του Συντάγματος ώστε να καταστεί δυνατή η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός της δομής και της λειτουργίας των δικαστηρίων.
Επίσης, θετικές είναι οι προσπάθειες για μετάβαση στην ψηφιακή εποχή μέσω της προώθησης επενδύσεων στους Τομείς της Έρευνας και Καινοτομίας, του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και της ενίσχυσης της Επιχειρηματικότητας, προσαρμόζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ανάπτυξη της οικονομίας στις ανάγκες της σύγχρονης εποχής.
Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, μέσω του οποίου η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να αντλήσει μέχρι το 2026 από την ΕΕ €1,2 δις, είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να προχωρήσουμε στην αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, έτσι ώστε η χώρα να προχωρήσει απρόσκοπτα στην υλοποίηση των στόχων της. Μεγάλη οικονομική πνοή θα προσφέρει επίσης και το πρόγραμμα Θάλεια, όπου μέχρι το 2027 θα διοχετευτούν €1,8 δις για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας.
Πώς μπορεί η Κύπρος να πετύχει τον στόχο της Πράσινης Μετάβασης και πού οφείλονται οι ανησυχίες ότι η μετάβαση αυτή θα είναι με κόστος;
Η Πράσινη Ανάπτυξη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους στόχους των σύγχρονων κοινωνιών και οικονομιών. Τα οφέλη που προκύπτουν από την Πράσινη Μετάβαση δεν περιορίζονται στο περιβάλλον, αλλά επεκτείνονται τόσο στην οικονομική όσο και στην κοινωνική σφαίρα.
Ο στόχος θα επιτευχθεί εφόσον η λήψη μέτρων προς την προτεινόμενη κατεύθυνση θα συντείνει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη μιας Πράσινης Κοινωνίας και Οικονομίας. Κάποια από αυτά είναι η σύσταση Υφυπουργείου για την πολιτική για την Πράσινη Ανάπτυξη, σχεδιασμός σφαιρικής μακροπρόθεσμης ενεργειακής στρατηγικής μέχρι το 2050, αναβάθμιση του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και μετατροπή του σε έξυπνο και ευέλικτο δίκτυο, ταχεία ολοκλήρωση της ελευθεροποίησης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και πολλά άλλα.
Το ύψος του πληθωρισμού δοκιμάζει έντονα τις επιχειρήσεις αλλά και τα νοικοκυριά. Με ποιες κυβερνητικές πολιτικές θα μπορούσαν να αναχαιτιστούν οι αυξήσεις αυτές;
Μετά από αρκετές δεκαετίες χαμηλού πληθωρισμού η ΕΕ έρχεται αντιμέτωπη με ψηλές πληθωριστικές πιέσεις. Ο πληθωρισμός στην Κύπρο τον Ιούνιο έφτασε την ετήσια μεταβολή της τάξης του 9,6%, με τις μεγαλύτερες μεταβολές να καταγράφονται στα πετρελαιοειδή, στον ηλεκτρισμό και στα γεωργικά προϊόντα.
H συνεχιζόμενη ποσοτική χαλάρωση των περασμένων ετών δημιούργησε μεγάλες πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες μέχρι πρότινος κρύβoνταν κάτω από το χαλί. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν ήδη εδώ και αρκετούς μήνες προβεί σε πιο συγκρατημένη νομισματική πολιτική και αύξηση των επιτοκίων.
Πιστεύω πως τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις στην Κύπρο αντιλαμβάνονται τα προβλήματα στην οικονομία και θα αντιμετωπίσουν ώριμα κι αυτή την κρίση. Είναι πολύ σημαντικό τα επίπεδα πληθωρισμού να μειωθούν σε σταθερά και χαμηλά επίπεδα, κάτι το οποίο φυσικά θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις εξελίξεις τόσο στον πόλεμο Ρωσίας- Ουκρανίας αλλά και στο διεθνές σκηνικό.
ΣΕ ΓΕΡΑ ΘΕΜΕΛΙΑ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ BAKER TILLY
Τι περιλαμβάνει το στρατηγικό σας πλάνο. Ποια νέα επιχειρηματικά ανοίγματα υπάρχουν στα σκαριά;
Το στρατηγικό μας πλάνο έχει σαν θεμέλιο τη σταθερή και υγιή επέκταση των υπηρεσιών που προσφέρουμε στις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε (Κύπρο, Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία και Μολδαβία). Οι στρατηγικές αγορές όπου υπάρχει συνεχής επένδυση, είναι μεταξύ άλλων οι ψηφιακές υπηρεσίες, οι νομικές υπηρεσίες, οι φορολογικές υπηρεσίες και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Η στρατηγικής μας επικεντρώνεται στη σημασία της συνεργασίας, για μεταφορά γνώσης, καθώς και ισχυρότερες συνδέσεις που βοηθούν όλες τις κοινότητές μας, τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις μας να αναπτυχθούν. Εμπνέουμε τους πελάτες και τους ανθρώπους μας να δημιουργήσουν ένα τολμηρό αύριο.