Το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο καταγράφει σημαντική πρόοδο ενώ η παθογένειες που οδήγησαν στην κρίση του 2013 αποτελούν παρελθόν, αναφέρει ο Σάββας Πεντάρης Συνέταιρος και Επικεφαλής του Χρηματοοικονομικού Τομέα της ΕΥ Κύπρου.
Τονίζει στο Economy Today ότι οι κοσμογονικές αλλαγές ανά το παγκόσμιο τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνουν την ανθεκτικότητα των τραπεζών αλλά και ευρύτερα της κυπριακής οικονομίας.
Ο Σάββας Πεντάρης σκιαγράφησε, ανάμεσα σε άλλα, τους τέσσερις άξονες που πρέπει να στηριχθεί το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο για να ολοκληρώσει τον μετασχηματισμό του και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που έρχονται.
Το τραπεζικό σύστημα έχει περάσει από τρανταχτές αλλαγές. Ποιες είναι οι πιο σημαντικές πρόοδοι μέχρι σήμερα, και ποιες εξελίξεις αναμένεται να επικρατήσουν στο μέλλον των τραπεζών σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και πιο συγκεκριμένα στην Κυπριακή αγορά;
Είναι γεγονός ότι το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει καταγράψει εντυπωσιακή πρόοδο τα τελευταία χρόνια, αντιμετωπίζοντας δραστικά πολλές από τις παθογένειες του παρελθόντος που οδήγησαν στην κρίση του 2012-13. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που έφτασαν το 48% του συνόλου το 2015, είχαν μειωθεί, το Σεπτέμβριο του 2022, στο 10,9%. Παράλληλα, η κεφαλαιοποίηση των Κυπριακών τραπεζών βελτιώθηκε σημαντικά, εξασφαλίζοντας ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι σήμερα σε θέση να αντιμετωπίσουν τυχόν μελλοντικές απώλειες σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων. Ο δείκτης CET 1 των κυπριακών τραπεζών, το δεύτερο τρίμηνο του 2022 διαμορφώθηκε στο 17,5%, πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 14,96%. Οι κυπριακές τράπεζες απολαμβάνουν επίσης έναν από τους υψηλότερους δείκτες κάλυψης ρευστότητας (LCR) στην Ευρώπη με 344%. O λόγος κεφαλαίων-υποχρεώσεων (total capital ratio) στο 20,35%, έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 18,85%, επιβεβαιώνει την ανθεκτικότητα του κλάδου έναντι απρόβλεπτων λειτουργικών ζημιών ή ενδεχόμενης απόσυρσης καταθέσεων.
Την ίδια ώρα, οι Κυπριακές τράπεζες έχουν πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα σε ότι αφορά τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό και την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών που θα τους επιτρέψουν αφενός να μειώσουν τα κόστη τους και αφετέρου να παρέχουν στους καταναλωτές το υψηλό επίπεδο της εξυπηρέτησης και της τραπεζικής εμπειρίας που σήμερα αναζητούν.
Εφόσον συνεχίσουν στην ίδια κατεύθυνση, οι τράπεζές μας θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας και να συνεχίσουν να αποτελούν τον βασικό πυλώνα της Κυπριακής οικονομίας και καταλύτη για την ανάπτυξη.
Τι ρόλο πιστεύετε πως θα έχουν οι τέσσερις κεντρικοί πυλώνες που παρουσιάστηκαν στην έκθεση Future of Banking in Cyprus στην ανάπτυξη και πρόοδο του τραπεζικού συστήματος, και ποια θα είναι η προσαρμογή τους στο μέλλον;
Στην έκθεσή μας διατυπώσαμε την άποψη ότι ο Κυπριακός τραπεζικός τομέας, για να αντιμετωπίσει τις παρούσες και τις επερχόμενες προκλήσεις και ευκαιρίες, θα πρέπει να ολοκληρώσει το μετασχηματισμό του με βάση τέσσερις άξονες: Θα πρέπει να καθοδηγείται από ένα σαφή σκοπό, να είναι βιώσιμος, ασφαλής & σταθερός, και προοδευτικός. Οι παγκόσμιες εξελίξεις, αφότου δημοσιεύτηκε η έκθεση, έρχονται να επιβεβαιώσουν το μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο χρηματοπιστωτικός τομέας, αλλά και τη σημασία των προτάσεών μας. Για παράδειγμα, η κατάρρευση της Silicon Valley Bank στις ΗΠΑ επιβεβαιώνει την ανάγκη διαφοροποίησης των εσόδων των τραπεζών, αλλά και εξασφάλισης βιώσιμης κερδοφορίας και της απαραίτητης απόδοσης ιδίων κεφαλαίων, όπως περιγράφεται στον δεύτερο άξονα των συστάσεών μας.
Οι πρόσφατες αυτές εξελίξεις, ωστόσο, δεν πρέπει να μας απομακρύνουν από την ανάγκη εστίασης και στους υπόλοιπους τρεις άξονες που περιγράψαμε, οι οποίοι είναι εξίσου κρίσιμοι για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση και ανάπτυξη των τραπεζών. Τα τραπεζικά ιδρύματα οφείλουν να τοποθετήσουν τον πελάτη στο επίκεντρό, εξισορροπώντας τις προσδοκίες όλων των ενδιαφερομένων μερών και στοχεύοντας στη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας για την κοινωνία με σεβασμό στο περιβάλλον και τις ανάγκες της κοινωνίας. Πρέπει να θέσουν την πράσινη μετάβαση και τις αρχές του ESG στον πυρήνα της στρατηγικής τους, να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους έναντι της κλιματικής αλλαγής και να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Και, βέβαια, πρέπει να παραμείνουν εστιασμένες στο μέλλον υιοθετώντας την ψηφιακή τεχνολογία για να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες προσδοκίες των καταναλωτών.
Διανύουμε μια περίοδο μεγάλης ρευστότητας, και είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να εμφανίζονται νέες προκλήσεις, ωστόσο, εκτιμώ ότι οι τέσσερις αυτοί άξονες αποτελούν μια ισχυρή βάση για να κινηθούμε τα επόμενα χρόνια.
Τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει ιδιαίτερα δύσκολα σε οικονομικό επίπεδο και έχουν παρουσιαστεί τεράστιες προκλήσεις στον τραπεζικό τομέα ανά τον κόσμο. Πως πιστεύετε πως έχουν επηρεαστεί οι τράπεζες της Κύπρου, αλλά και πως έχουν ανταπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες του κόσμου εν καιρώ πανδημίας, της ρωσικής εισβολής, και τόσων άλλων παγκόσμιων φαινομένων;
Πιστεύω ότι οι κοσμογονικές εξελίξεις των τελευταίων ετών έχουν επιβεβαιώσει την ανθεκτικότητα των τραπεζών μας και τον ουσιαστικό τους ρόλο για την Κυπριακή οικονομία. Στη διάρκεια της πανδημίας, οι Κυπριακές τράπεζες συνέβαλαν σημαντικά στη στήριξη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων που επλήγησαν από την κρίση, στηρίζοντας και ενισχύοντας τα μέτρα που εξήγγειλε η πολιτεία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας που ακολούθησαν έπληξαν την οικονομία μας, ωστόσο ο βαθμός έκθεσης των Κυπριακών τραπεζών σε Ρωσικές καταθέσεις και δάνεια (4.7% και 0,8% αντίστοιχα) είναι αρκετά περιορισμένος.
Βέβαια, η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση και η εκτίναξη του πληθωρισμού και, ειδικότερα, του κόστους της ενέργειας, έχουν ένα σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία μας. Ωστόσο, η μέχρι σήμερα πορεία της οικονομίας, η ανάκαμψη του τουρισμού το 2022 και η καλή πορεία των ξένων επενδύσεων μας κάνουν αισιόδοξους ότι ο αντίκτυπος θα είναι περιορισμένος. Το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,5% το 2023, πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και να ανακάμψει περαιτέρω τα επόμενα δυο χρόνια.
Η βασική πρόκληση σήμερα είναι η αύξηση των επιτοκίων, η οποία μπορεί βραχυπρόθεσμα να ευνοεί τα αποτελέσματα των τραπεζών, ωστόσο οι δυσκολίες των δανειοληπτών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, σε συνδυασμό με τη γενικότερη επιδείνωση του οικονομικού κλίματος επιβαρύνουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές.
Ποιος είναι ο κυριότερος στόχος, και ποια η μεγαλύτερη πρόκληση των Κυπριακών τραπεζών για το μέλλον;
Θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα για τις Κυπριακές τράπεζες είναι να καταστούν πιο ανθεκτικές απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις του αύριο. Και αυτό περιλαμβάνει τέσσερις βασικές κατευθύνσεις: Την ταχεία μετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες και προσδοκίες των καταναλωτών για σύγχρονη τραπεζική εμπειρία, να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά τις αναδυόμενες fintech εταιρείες, και να μειώσουν παράλληλα τα λειτουργικά κόστη. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, πρέπει υποχρεωτικά να συνδυαστεί με την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού, μέσω της προσέλκυσης ταλέντου με σύγχρονες δεξιότητες αλλά και της επανακατάρτισης των υπαρχόντων στελεχών. Την ενίσχυση της κερδοφορίας, μέσω, κυρίως, της διαφοροποίησης των πηγών εισοδήματος, για να προκύψουν τα έσοδα που θα μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις. Και, τέλος, την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης, με την ενσωμάτωση κριτηρίων ESG στις χρηματοδοτήσεις, για να μπορέσουν οι τράπεζες να διαδραματίσουν τον ρόλο που τους αναλογεί στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων για το κλίμα που έχει θέσει η χώρα μας.