Του Δρα Γιώργου Μικελλίδη *
Εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο παλεύουν με νευροψυχιατρικές διαταραχές. Ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών δεν θεραπεύεται σε απόλυτο βαθμό και αρκετοί άλλοι αρνούνται να λάβουν φαρμακευτική αγωγή για ποικίλους λόγους. Η επιστήμη αναγκάστηκε για αυτούς και για άλλους λόγους να προχωρήσει ένα βήμα παρακάτω, προσφέροντας μια καινοτόμα επιλογή θεραπείας, μέσω της Διακρανικής Μαγνητικής Θεραπείας, με το όνομα «repetitive Transcranial Magnetic Stimulation» (rTMS).
To rTMS ( repetitive Transcranial Magnetic Stimulation ) είναι μια μη επεμβατική ιατρική θεραπεία η οποία χρησιμοποιεί την επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση για τη θεραπεία της κατάθλιψης, τη ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχής (FDA approved) και άλλων νευροψυχιατρικών διαταραχών.
Η νέα μέθοδος αποτελεί μια εξαιρετικά προχωρημένη θεραπεία χωρίς σημαντικές παρενέργειες και ειδικά εάν συγκριθεί με τη φαρμακευτική αγωγή εφ’ όσων δεν προκαλεί καταστολή, θολή όραση, σεξουαλικές διαταραχές γαστρεντερικές διαταραχές ή ακόμα και αύξηση βάρους, παρενέργειες που είναι συχνές με την αντικαταθλιπτική αγωγή. Πρόκειται επίσης για μια επιλογή θεραπείας στις περιπτώσεις που το άτομο δεν επιθυμεί για διάφορους λόγους να λάβει φαρμακευτική αγωγή.
Πως λειτουργεί
Η επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση είναι μη επεμβατική ιατρική θεραπεία η οποία αφορά μια τεχνική εγκεφαλική διέγερση με την παραγωγή βραχέων μαγνητικών πεδίων χρησιμοποιώντας ένα πηνίο που τοποθετείται πάνω από το τριχωτό της κεφαλής. Αυτά τα μαγνητικά πεδία είναι του ιδίου τύπου αυτών που χρησιμοποιούνται σε απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (MRI).
Οι μαγνητικοί παλμοί παράγουν ένα αδύναμο ηλεκτρικό ρεύμα στον εγκέφαλο που ενεργοποιεί τα νευρωνικά κυκλώματα τα οποία πιθανόν να είναι αδρανείς ή υπερδραστήρια σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου και δια μέσω της ικανότητας του εγκεφάλου, της νευροπλαστικότητας να δημιουργούνται καινούργιες συνάψεις, καινούργοι διαδρόμοι επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων περιοχών.
Η χρήση της επαναλαμβανόμενης διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης (rTMS) παγκοσμίως αυξήθηκε την τελευταία δεκαετία μετά τη λήψη επίσημης έγκρισης από το «FDA» της Αμερικής το 2008 για την μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και την Ιδεοψυχαναγκαστικής φέτος, 2018.
Επίσης από το 2015 περιλαμβάνεται στις κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Ινστιτούτου Κλινικής Αριστείας του Ηνωμένου Βασιλείου για την κατάθλιψη αλλά και ως επιλογή θεραπείας στις ημικρανίες.
Αποτελεί μια επιλογή θεραπείας χωρίς σημαντικές παρενέργειες και είναι καλά ανεκτή, ειδικά εάν συγκριθεί με τη φαρμακευτική αγωγή εφόσον δεν προκαλεί καταστολή, θολή οράση, σεξουαλικές διαταραχές γαστρεντερικές διαταραχές ή αύξηση βάρους, παρενέργειες που είναι συχνές με την αντικαταθλιπτική αγωγή. Είναι μια θεραπεία για τις περιπτώσεις που τα φάρμακα δεν έχουν δώσει οριστική λύση και είναι επίσης επιλογή θεραπείας στις περιπτώσεις που το άτομο δεν θέλει να λάβει φαρμακευτική αγωγή, όπως σε περιστατικά κύησης ή άλλα.
Η χρήση του σε χώρες του εξωτερικού είναι απόλυτα διαδεδομένη, έχει καταγράψει σε μεγάλο βαθμό θετικά αποτελέσματα σε μια ποικιλία από νευροψυχιατρικές διαταραχές όπως το άγχος, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, τις ακουστικές ψευδαισθήσεις, το PTSD, τις εμβοές, τις ημικρανίες, την διακοπή καπνίσματος, ακόμα και την αποκατάσταση μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο κλπ. Η εν λόγω θεραπεία ίσως παρέχει επίσης ένα νευροπροστατευτικό μηχανισμό που μπορεί να βελτιώσει τη γνωστική λειτουργία ακόμα και τις δυσκολίες μνήμης που παρατηρούνται για παράδειγμα στην ασθένεια του Αλτσχάιμερ (Alzheimer).
Τα αποτελέσματα
Όσον αφορά στα στατιστικά στοιχεία των ασθενών που θεραπεύονται πλήρως οι αριθμοί στέλνουν ενθαρρυντικά μηνύματα.
• Στην κατάθλιψη η αποτελεσματικότητα όσων λαμβάνουν «rTMS» μπορεί να φτάσει μέχρι και το 70%.Όπως αναφέρεται στο «London Psychiatry Centre» μετά από μελέτη - καταγραφή και ανάλυση στοιχείων σε 170 «ανθεκτικούς» στην κατάθλιψη ασθενείς οι οποίοι δεν μπόρεσαν να επιτύχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα με αντικαταθλιπτικά φάρμακα, έλαβαν rTMS. Τα αποτελέσματά ήταν εκπληκτικά το 63% αυτών των ασθενών πέτυχε ύφεση (πλήρη ανάκτηση) εντός έξι εβδομάδων. Η πλειοψηφία αυτών των ασθενών ήταν καλά μεταξύ 1-12 μηνών με τη συντήρηση της θεραπείας με rTMS. Ένα ποσοστό 31%, δεν ανταποκρίθηκε στη θεραπεία, το 4% παρουσίασε βελτίωση κατά 50% στα συμπτώματα και το 2% παρουσίασε βελτίωση κατά 75%. Δεν είχαν παρατηρηθεί παρενέργειες.
• Στις ημικρανίες ο βαθμός θεραπείας είναι ακόμα μεγαλύτερος αφού μπορεί να φθάσει μέχρι και στο 80%. Σε έρευνα που διενεργήθηκε το 2012 από το «Neurol Res» σε πενήντα άντρες ηλικίας 16-61 ετών και 45 γυναίκες και υποβλήθηκαν σε θεραπεία rTMS, για τις ημικρανίες διεφάνει πως το 98% των ασθενών είχε περισσότερο από 50% μείωση της συχνότητας κεφαλαλγίας. Ενώ μια εβδομάδα μετά από την χρήση rTMS η βελτίωση των ασθενών παρέμεινε μέχρι την τέταρτη εβδομάδα στο 80,4%. Η συχνότητα κεφαλαλγίας, η σοβαρότητα, η λειτουργική αναπηρία, ο δείκτης ημικρανίας και τα φάρμακα διάσωσης μειώθηκαν σημαντικά σε όλα τα χρονικά σημεία, αλλά το μέγιστο όφελος παρατηρήθηκε τις πρώτες 2 εβδομάδες. Σύμφωνα με τον γιατρό δεν υπήρξαν καθόλου σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.
• Όσον αφορά στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή σε μετα-ανάλυση (Berlim MT, et al. J Psychiatr Res. 2013) τα στοιχεία έδειξαν ότι η χρήση rTMS φαίνεται να είναι αποτελεσματική για τη θεραπεία του OCD.
• Όσον αφορά την μετατραυματική διαταραχή οι Rosenberg μελέτησαν την αποτελεσματικότητα του rTMS χαμηλής συχνότητας του αριστερού μετωπιαίου φλοιού σε 12 ασθενείς με PTSD και μείζονα κατάθλιψη. Το 75% εκατό των ασθενών παρουσίασε κλινικά σημαντική ανταπόκριση μετά από rTMS και το 50% έδειξε παρατεταμένη ανταπόκριση μετά από δύο μήνες. Βελτιώσεις παρατηρήθηκαν επίσης στο άγχος, την εχθρότητα και την αϋπνία.
• Ο Hajak et al. σε μια παράλληλα ελεγχόμενη μελέτη όπου έλαβαν μέρος 20 ασθενείς με σχιζοφρένεια και έκαναν χρήση rTMS των μετωπιαίων περιοχών. Η υψηλή συχνότητα rTMS οδήγησε σε σημαντική μείωση των αρνητικών συμπτωμάτων.
* MD, MRCPsych, CCT (UK), Ψυχίατρος
Νέα μορφή του rTMS
Αξίζει να αναφερθούμε και στην καινούργια μορφή του rTMS , που ονομάζεται «theta burst» και σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα αναφέρει ότι η θεραπεία τριών λεπτών που περιλαμβάνει τη μαγνητική διέγερση του εγκεφάλου λειτουργεί εξίσου καλά με την τυποποιημένη μορφή μιας τέτοιας θεραπείας για άτομα με δύσκολη αντιμετώπιση της κατάθλιψης, σύμφωνα με νέα καναδική μελέτη και έχει επίσης λάβει έγκριση απο το FDA φέτος, το 2018.
Μια μελέτη που συνυπογράφει ο Δρ. Blumberger και δημοσιεύτηκε στο «The Lancet», διαπίστωσε ότι η διέγερση της theta burst μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της σοβαρής κατάθλιψης, όπως και η τυπική θεραπεία με rTMS. Ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων μπορεί να σταθεί για να επωφεληθεί από αυτή τη θεραπεία που αποτελεί μία επιπρόσθετη λύση εκτός από τα φάρμακα και όταν τα φάρμακα δεν έχουν δουλέψει", δήλωσε στο CTV News ο δρ. Daniel Blumberger, συν-διευθυντής του Temerty Center for Therapeutic Intervention Brain.
Η σχετική θεραπεία προσφέρεται στο «Cyprus rTMS» στη Λάρνακα και αφορά την τελευταία μέθοδο ιατρικής και τεχνολογίας στους ασθενείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την χρήση τεκμηριωμένης ιατρικής. (www.cyprusrtms.com)
Που χρησιμοποιείται
H Διακρανιακή Μαγνητική Θεραπεία μπορεί να βελτιώσει συμπτώματα στις πιο κάτω νευροψυχιατρικές διαταραχές όπως: Κατάθλιψη, Σχιζοφρένεια, Διπολική Διαταραχή, Aγχώδεις Διαταραχές, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, Eξαρτήσεις, Διατροφικές Διαταραχές, Αυτισμό, ΔΕΠΥ, Διαταραχή μετατραυματικού στρες, Άνοια/Νόσος Αλτσχάιμερ, Χρόνιος Πόνος, Ινομυαλγία, Νόσος του Πάρκινσον, Ημικρανίες, Εμβοές, Αποκατάσταση μετά από εγκεφαλικό, Eπιληψία.