Της Νικόλ Κ. Φινοπούλου*
Οι εταιρείες στην Ευρώπη αναμένεται ότι θα εισέλθουν σε μια νέα εποχή με την υιοθέτηση της, πρόσφατα προτεινόμενης, Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εταιρική δέουσα επιμέλεια όσον αφορά τη Βιωσιμότητα (CSDDD). Η νέα Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), η οποία εν τέλει θα μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο από όλα τα Κράτη Μέλη, στοχεύει στην εδραίωση της εταιρικής ευθύνης, στη βελτίωση των προτύπων δέουσας επιμέλειας βιωσιμότητας και εταιρικής διακυβέρνησης, στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην στήριξη των δικαιωμάτων των ενδιαφερομένων για πρόσβαση σε ένδικα μέσα.
Η ΕΕ εξηγεί ότι στόχος αυτής της Οδηγίας είναι να προωθήσει τη βιώσιμη και υπεύθυνη εταιρική συμπεριφορά και να εδραιώσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις περιβαλλοντικές δράσεις στις λειτουργίες και την εταιρική διακυβέρνηση των εταιρειών. Οι νέοι κανόνες θα διασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τυχόν αρνητικές επιπτώσεις οι οποίες προκύπτουν από τις εργασίες τους, είτε εντός είτε και εκτός Ευρώπης.
Με απλά λόγια, ο σκοπός της Οδηγίας είναι να θεσπίσει το καθήκον της εταιρικής δέουσας επιμέλειας (due diligence) για την ενσωμάτωση κριτηρίων Βιωσιμότητας. Με την υιοθέτηση της CSDDD οι εταιρείες θα υποχρεωθούν να εντοπίζουν, να προλαμβάνουν, να μετριάζουν ή ακόμα και να τερματίζουν, πράξεις που επηρεάζουν αρνητικά τα ανθρώπινα δικαιώματα ή επηρεάζουν το περιβάλλον. Οι εταιρείες μεγαλύτερου μεγέθους πρέπει να παρουσιάσουν και να εφαρμόσουν ένα σχέδιο ευθυγραμμισμένο με τον στόχο περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1.5 °C, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού (2016).
Η σημασία για την Κύπρο
Καθώς η Κύπρος εξελίσσεται σε περιφερειακό προορισμό για διεθνείς εταιρείες, κυρίως του τομέα της τεχνολογίας, η CSDDD γίνεται ακόμη πιο σημαντική. Η προτεινόμενη Οδηγία θα έχει σημαντική επιρροή σε εταιρείες εκτός ΕΕ που εξάγουν αγαθά σε στην ΕΕ ή σε εκείνες που συνδέονται με εταιρείες εντός της ΕΕ.
Οι ευρωπαϊκές και οι κυπριακές εταιρείες θα πρέπει ως εκ τούτου να αντιληφθούν ότι με την CSDDD δεν θα αρκεί μόνο να μιλούν για την απόδοση τους σε θέματα ESG (Περιβάλλοντος, Κοινωνικά, Διακυβέρνησης). Θα πρέπει, πλέον, να αναφέρουν λεπτομερώς τι κάνουν στην πράξη για την ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG στην καθημερινή τους δραστηριότητα και λειτουργία.
Μόλις εγκριθεί η Οδηγία, θα εφαρμόζεται, κατά κύριο λόγο, σε μεγάλες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης με 500+ εργαζομένους και καθαρό κύκλο εργασιών άνω των €150 εκατ. παγκοσμίως. Δύο χρόνια μετά την έναρξη εφαρμογής, οι νέοι κανόνες θα επεκταθούν και σε άλλες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης με 250+ εργαζόμενους και καθαρό κύκλο εργασιών άνω των €40 εκατ. παγκοσμίως, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε τομείς στους οποίους υπάρχει υψηλός κίνδυνος παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή βλάβης στο περιβάλλον π.χ. στη γεωργία, την κλωστοϋφαντουργία ή τα ορυκτά. Το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας θα ισχύει και για εταιρείες εκτός ΕΕ που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, με όριο κύκλου εργασιών που θα δημιουργείται στην ΕΕ.
Οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ) δεν εμπίπτουν άμεσα στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας. Ενδέχεται ωστόσο να επηρεαστούν έμμεσα από τους νέους κανόνες ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων σε μεγάλες εταιρείες μρ τις οποίες μπορεί να συνεργάζονται. Ως εκ τούτου, η πρόταση προβλέπει ειδική υποστήριξη στις ΜμΕ, όπως καθοδήγηση και άλλα εργαλεία που θα τις βοηθήσουν να ενσωματώσουν σταδιακά τις πτυχές της Βιωσιμότητας στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες. Τα κράτη- μέλη θα παρέχουν περαιτέρω τεχνική υποστήριξη αλλά και οικονομική στις ΜμΕ για να διευκολύνουν την προσαρμογή. Η πρόταση θα περιέχει επίσης στοιχεία για την προστασία των ΜμΕ από υπερβολικές απαιτήσεις μεγάλων εταιρειών.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ενότητα ερωτήσεων και απαντήσεων (Q&A) που εκπονήθηκε από την ΕΕ, η Οδηγία θα απαιτεί από τις εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της:
• να ενσωματώσουν τη δέουσα επιμέλεια στις πολιτικές τους·
• να εντοπίσουν τις υπάρχουσες ή δυνητικές δυσμενείς επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο περιβάλλον·
• να εμποδίσουν την εμφάνιση των δυνητικών αυτών επιπτώσεων ή να τις μετριάσουν·
• να τερματίσουν ή να ελαχιστοποιήσουν τις υπάρχουσες επιπτώσεις·
• να καθιερώσουν και να διατηρήσουν διαδικασία υποβολής καταγγελιών·
• να παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα της πολιτικής και των μέτρων δέουσας επιμέλειας·
• να επικοινωνούν δημόσια σχετικά με διαδικασία δέουσας επιμέλειας·
• Προκειμένου να υπάρξει ουσιαστική συμβολή στη μετάβαση στη Βιωσιμότητα, η δέουσα επιμέλεια σύμφωνα με την Οδηγία θα πρέπει να διενεργείται λαμβάνοντας υπόψη όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο περιβάλλον που προσδιορίζονται σ’ αυτήν.
Η CSDDD αναμένεται ότι θα βοηθήσει τις εταιρείες να εντοπίσουν, να αξιολογήσουν και να διαχειριστούν τους πιθανούς κινδύνους και τις ευκαιρίες που σχετίζονται με ζητήματα ESG και τα οποία μπορεί να επηρεάσουν την οικονομική τους απόδοση, τη φήμη και τη μακροπρόθεσμη Βιωσιμότητά τους. Η εφαρμογή της Οδηγίας θα είναι κρίσιμη για τη διαχείριση του κινδύνου, τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς, την ικανοποίηση των προσδοκιών των επενδυτών, την προστασία της φήμης της επωνυμίας και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας.
*Δικηγόρος, Corporate Commercial, Banking Finance, ESG, Sustainable Finance, LLB. LLM (UCL). LPC, CISL, University of Cambridge